• نویسندگان
  • نویسنده مهمان
  • درباره ما
  • تماس با ما
  • آدرس‌های جدید دسترسی به Sci-hub ، Libgen و Zlib
چهارشنبه2 فروردین 1402
انگاره؛ رسانه علوم اجتماعی و سیاستگذاری اجتماعی
  • تحلیل
    • جامعه
    • سیاست‌گذاری اجتماعی
  • رویداد
  • مدرسه
    • سیاستگذاری اجتماعی
    • جامعه شناسی
    • مددکاری اجتماعی
    • فرهنگ نامه
  • کتابخانه
    • مقاله
    • کتاب
    • ژورنال
    • مجله
  • رسانه
    • فیلم
    • عکس اجتماعی
    • اینفوگرافیک
    • صوتی
  • ورود
نتیجه‌ای یافت نشد.
مشاهده تمام نتایج
انگاره: رسانه علوم اجتماعی
  • تحلیل
    • جامعه
    • سیاست‌گذاری اجتماعی
  • رویداد
  • مدرسه
    • سیاستگذاری اجتماعی
    • جامعه شناسی
    • مددکاری اجتماعی
    • فرهنگ نامه
  • کتابخانه
    • مقاله
    • کتاب
    • ژورنال
    • مجله
  • رسانه
    • فیلم
    • عکس اجتماعی
    • اینفوگرافیک
    • صوتی
نتیجه‌ای یافت نشد.
مشاهده تمام نتایج
انگاره؛ رسانه علوم اجتماعی و سیاستگذاری اجتماعی
نتیجه‌ای یافت نشد.
مشاهده تمام نتایج

نام زن: خلق سوبژکتیویته‌ی جدید

penبه‌دست مجید فنایی
24 آبان 1401
در جامعه
1 دقیقه برای خواندن نیاز دارید
5
127346534 mediaitem127346528
1.5k
بازدید
انتشار در فیس‌بوکانتشار در توییترانتشار در تلگرامانتشار در واتساپانتشار در لینکدین
جنبش‌های اجتماعی اینترنتی از نظر کاستلز *

جنبش‌های اجتماعی اینترنتی از نظر کاستلز *

زیستنِ وفادارانه

زیستنِ وفادارانه

جمله معروف مارکس را بسیاری از حفظ هستند: «این آگاهی انسان­‌ها نیست که هستی اجتماعی آنان را تعیین می‌کند، بلکه برعکس این هستی اجتماعی انسان­‌ها است که آگاهی‌­شان را تعیین می‌کند.»

در سنت فکری ِمتأثر از مارکس نوع سوژگی ما را شرایط مادی یا جایگاهی که در مناسبات تولید اشغال می‌کنیم تعیین می‌کند؛ بااین‌حال می‌توان با اندکی جرح‌وتعدیل در سنت مارکسی و یا تکیه کردن به همین ترکیب “هستی اجتماعی” نوع در جهان بودن ما را بر مبنای حیات مادی و صیرورت مداوم جهان و نه تنها جایگاهش در مناسبات تولید و طبقات اجتماعی در نظر گرفت.

سوبژکتیویته در ترمینولوژی فلسفی به معنای نسبت هستی جمعی انسان­‌ها -با وجود تفاوت لایه‌های متفاوت جامعه اعم از زنان، اقلیت­­ها و…- در نسبت با جهان و جامعه است؛ با توجه به تفاوت‌های عمده­‌ای که در نسبت با جغرافیا و وضعیت اجتماعی جوامع وجود دارد هیچ سوبژکتیویته­‌ی جهانی وجود ندارد. بسیاری در خود سنت مارکسیستی سرمایه‌­داری را نظامی جهانی و متشکل از تجربه‌های مختلف در نظر گرفته­‌اند؛ برای مثال والرشتاین سرمایه­‌داری را به سه قسمت مرکز، نیمه پیرامون و پیرامونی تقسیم می‌کند.

پیش‌فرض اصلی این یادداشت متأثر از فلسفه‌­ی آنری برگسون،”در حرکت و تغییر مداوم بودن جهان” و مفهوم “درون ماندگاری” در اسپینوزا است که ما را به فهم جدیدی از سوبژکتیویته­ در ایران امروز می‌رساند که به احتمالاً زیاد در نتیجه وفادار به مفسر این دو فیلسوف که ما در این یادداشت به او ارجاع مدام خواهیم داد یعنی ژیل دلوز نمی‌ماند و به نتایج جدیدی می‌رسد. (شاید این ویژگی مثبت تفکر دلوز باشد که مانند دیگر فیلسوفی که تحت تأثیرش بود یعنی نیچه راه را بر هرگونه دستگاه‌سازی از اندیشه‌­اش می‌بندند)

قضایا

1

«درست وقتی تفاوت به یک جوهر بدل شده باشد، حرکت دیگر مشخصه­‌ی چیزی نیست، بلکه خودش خصیصه‌­ای جوهری کسب کرده‌است».(دلوز:226،1395)

تغییر مداوم جهان در اندیشه‌­ی برگسون و درون ماندگاری را می‌توان به‌صورت فرمولی دیگر درآورد. نوعی شدن ِ مداوم جهان که بر اساس ِ عادت‌های فرهنگی، ذهنی و تجربه‌های یکنواختِ بدن‌ها فرم کلی در جهان بودن ما را می‌سازد. این عادت‌­ها می‌تواند بر اثر یک گسست یا رخداد تغیر کند.

2

روش فلسفی دلوز تجربه‌­گرایی استعلایی بود: «ما از نوعی تجربه‌گرایی استعلایی به‌عنوان نقطه­‌ی مقابل هر آن چیزی سخن می‌گوییم که جهان سوژه و ابژه را می‌سازد.»(همان:630)

تجربه­‌گرایی استعلایی که خود مبتنی بر درون‌­ماندگاری (یعنی در یک سطح بودن تمام عناصر جهان در عین ِ کثرت است) دال بر نوعی تجربه­‌گرایی دانست که بر اساس اصالت حواس نبوده و بر اساس “فردیت بخشی غیرشخصی” است.

3

دلوز در مورد مفهوم تداعی که هیوم در مقابل علیت می‌گذارد تفسیر جالبی دارد: «تداعی ایده نه در مقام نظریه‌ای در باب ِ ذهن بشری، بلکه به‌عنوان تمرین فرم‌های فرهنگی و عرفی (عرفی و نه قراردادی). این همان تداعی ایده‌ها برای قانون، برای اقتصاد ِ سیاسی، برای زیبایی‌شناسی و الخ است»(همان:195)

در قضیه‌­ی یکم این اصل را شرح دادیم.

شهریور 1401: رخداد

تا پیش از شهریور 1401 بر اساس قضایای ما نوعِ خاصی از عادت­‌های هرروزه میان حاکمیت و مردم وجود داشت: بلوچستان سرزمین اقلیت‌­های محروم، کردستان به‌عنوان سرزمین اقلیت‌­های حذف‌شده از چهره­‌ی جامعه، زنان به‌عنوان گوهری در صدف در پوشش حجاب که در صورت تخطی از آن باید قربانی اسیدپاشی شوند یا به‌عنوان نیروی کار ارزان (با این فرض که زن نداریم و زن­‌ها داریم: زن فرودست، بورژوا و…)، کارگران به‌عنوان بازوان تولیدکننده‌ی ارزش‌افزوده‌ی جامعه که خود سهمی از آن ندارند و این لیست می‌تواند با کارمندان، معلمان و انبوهی از استثمارشوندگان ِ عادت کرده و یا در حال مبارزه با همان منطق قدیم کامل شود.

این همان چیزی است که ما سوبژکتیتیوته‌ی پیشاشهریوری نام‌گذاری می‌کنیم؛ اما رخداد چه کرد؟ خط تغییر در سوبژکتیویته­‌ی جمعی با نام مهسا امینی گسست یا ضربه‌­ای را بر عادت­‌واره‌های جمعی زد.پس از مهسا دیگر اکتیویست‌­ها نیز با ایرانی جدید مواجه شدند: به حالت بالفعل در آمدن بالقوگی

آنچه در شهریور 1401 و در پیوند با از دست رفتن مهسا امینی رقم‌زده شد؛ آتش‌های زیر خاکستر عمق جامعه را به سطح عمومی کشاند. سلطه‌­ی حداقل صد و اندی ساله بر زنان در پوشش حرم‌سراهای قاجاری، توسعه‌­ی آمرانه‌ی رضاشاهی در پوشش کشف حجاب و همچنین حجاب اجباری پس از انقلاب.

خلق سوبژکتیویته­‌ی جدید

سوبژکتیویته­‌ی جدید یعنی نوع جدیدی از سوژگی که در ایران در خیابان و شبکه‌های اجتماعی و لایه‌های مختلف جامعه پس از شهریور 1401 رقم خورد.

شعار “زن، زندگی، آزادی” تباری دارد: از جنبش‌­های زنان در اوان تاریخ مشروطه تا لحظه­‌ی حال. بااین‌حال این شعار و حرکات زنان جامعه در جهان سرنوشتی را رقم زد و لحظه‌­ی گسستی از منطق پدرسالار پیشاشهریوری را رقم زد که دیگر قابل برگشت نیست. وقوع یا به ساحت دیده شدن رسیدن امر نهفته.

در اینجا سعی می‌کنیم مسئله‌ای را بر اساس تلقی دلوز از امر نو فهم کنیم. دانیل وارن اسمیت در تفسیر امر نو در فلسفه‌­ی دلوز در کتاب خود می‌نویسد: «اما “ذات” یک کثرت نهفته (یا مسئله) این است که خود را فعلیت بخشد، فعلیت یابد (یا حل شود)؛ و این مسئله با فعلیت یافتن، با خود تفاوت پیدا می‌کند و ضرورتاً به‌صورت بالفعل تفاوت­‌گذاری می‌شود _یعنی تفاوتی تولید می‌کند و خود تولید امر نو است». (اسمیت،505:1399)

ریشه‌های نظریه­‌ی “رخداد” در فلسفه‌­ی دلوز که منجر به شکل‌گیری شرایطی جدیدی می‌شود را باید از همین تفسیر از امر نو فهمید. تفسیری که بر فعلیت­‌یابی کثرت متمرکز است.

خلق امر نو و سوبژکتیویته­‌ی جدید یعنی نوعی جدید از سوژگی که ما تجربه می‌کنیم: نوعی از صدایی که هیچ‌گاه تابه‌حال شنیده نشده بود و محوریت آن با زنان است.

فارغ از نتیجه‌­ی اتفاقات اخیر در ایران، این گسست، این تغییر سوژگی در انبوهی متفاوت از ما غیرقابل‌برگشت است. تضاد و مقاومت جمعی در مقابل نوع نگاه مردسالاری که ریشه‌­ای تاریخی دارد را نباید به لحظه­‌ی کوچکی از تاریخ یک دولت گره زد.

خاتمه

مهسا نامی جمعی است. نامی به بلندای تاریخ مقاومت زنان ایرانی. نامی که در مدرسه‌ها، خیابان­‌ها، شبکه‌های مجازی و دانشگاه می‌پیچد. فارغ از هرگونه جنسیت. سیاست را نمی‌توان پیش‌­بینی کرد ما فرهنگ این خاک و آگاهی جمعی به لحظه­‌ی قبل از این رخداد باز نمی‌گردد.

 

منابع

یک زندگی، ژیل دلوز، ترجمه پیمان غلامی و ایمان گنجی، نشر چشمه،1395

فلسفه دلوز، دانیل وارن اسمیت، ترجمه سید محمد جواد سیدی، نشر علمی فرهنگی 1399

اشتراک122توییت76اشتراکفرستادناشتراک21
یادداشت بعدی
چکیده کتاب « قدرت بی قدرتان»

چکیده کتاب « قدرت بی قدرتان»

دیدگاه 5

  1. نسترن می گوید:
    3 ماه قبل

    مهسا امینی نامی به بلندای تاریخ مقاومت زنان ایرانی.
    یک اثر فاخر از این زن مقاومت ایران میشه نام ببرید. از زندگی نامه‌ی سرشارشون برای ما بیان کنید استاد.
    زندگی نامه: خورد و خوابید ناگهان به علت بیماری زمینه‌ای جان باختند. برو فیلم‌های پدرش بالا سر دخترش رو ببین.
    از بی‌عقلی شدید رنج میبری، یکم فکر کن. بشین تاریخ پیشرفت کشورهای دنیا رو بخون.
    در مورد اشخاص بزرگ تاریخ مقاومت جهان مطالعه کن.

    پاسخ
  2. علی می گوید:
    2 ماه قبل

    نویسنده سعی کرده است با ادبیات و نوشتاری خاص و مخفی شدن پشت نظریه هایی که نه محلیتی دارند و نه ذاتا ارزشی به نظرات مغرضانه خود وجه علمی و فیلسوفانه بدهد. در متن فوق هیچ نشان و اثری از یک بحث علمی که برآمده از منطق، عقل و تفکر و یا نتیجه مدون یک تحقیق باشد نیست. فقط به خوبی می توان زیر پا گذاشت اصول انسانی و اخلاقی چون دوست داشتن و تعهد یک پدر نسبت به دخترش و یا ارزش والای یک زن که نه عریان شدن و نه خودفروختگی است بلکه حضور وجودی و انسانی اوست آنچه به آن می بالیم، را دید. در این نوشته حتی سعی شده است به طور ضمنی و مخفیانه از اقوام اصیل ایرانی که جزئی از ملیت و هویت ایران و خاک این سرزمین هستند، و حتی کارمندان و کارگران شرورانه و منفقانه و به طور ابزاری به سود هدف خود استفاده برد؛ هدفی که خیرخواهانه نیست فقط تلاش می کند از نقاطی، سیاهی های وحشتناک و تفرق انداز بسازد تفرقه ای که حتی نه اقوام و نه اقشار بلکه اساس یک خانواده را از هم فروبپاشاند.

    پاسخ
  3. امیرحسین می گوید:
    2 ماه قبل

    زن تا پیش از این اگر در گوهر حجاب نبود، باید قربانی اسیدپاشی می شد؟!!!

    می دونستی آمار اسیدپاشی به زنان در برخی کشورهای اروپایی از ایران بیشتره؟

    این همه زن در سطح حجاب های مختلف تا حالا در این کشور زندگی کرده اند و می کنند. درس می خوانند. کار می کنند. تفریح می روند.
    اطلاعات ارائه شده در مورد ایران، صحیح نیست.

    پاسخ
  4. سجاد می گوید:
    2 ماه قبل

    فیلسوفش هم این متن بخونه نمیدونه چی نوشته. تا برسه به ما مردم عادی.اینقد ضد و نقیض توش هست که خودش هم نمیدونه چی نوشته.این کشوریه که توسط امان زمان اداره میشه. شمایی کم خرد و بی خرد و گاهن فاسد که تمام فکر و ذکر و زندگیتون دنبال عیاشی و فسق و فجور هستید و تمام این مسائل و مشکلات را برای رسیدن به همین تمایلات راه انداختین هیچ غلطی نمیتوانید بکنید.حالا بیاین حرفای قلمبه سلمبه پخش کنید. همش میشه تف سر بالا. خداوند دشمنان ما و این مذهب را از نا عقلان افرید. خودشون سر بزنگاه اینقد کارای بی هدف و بی خردانه انجام میدن که عنقلابشون و همه کاراشون یه شبه بر باد میره.

    پاسخ
  5. یکی می گوید:
    1 ماه قبل

    و ناگهان همۀ توهمات فروریخت!
    ولی نویسنده از خواب برنخاست!

    پاسخ

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Illustration by Berke Yazicioglu/newyorker

تأملی در باب ذات‌‌مندی و تاریخ‌‌مندی پدیده‌ها

تغییرات اقلیمی، رشد اقتصادی، سرمایه‌داری و دولت؛ چه باید کرد؟

تغییرات اقلیمی، رشد اقتصادی، سرمایه‌داری و دولت؛ چه باید کرد؟

5 نمودار در مورد دیدگاه‌های آزادی مطبوعات در سراسر جهان

5 نمودار در مورد دیدگاه‌های آزادی مطبوعات در سراسر جهان

جمهوری سکوت

جمهوری سکوت

در پاسخ به پرسش: روشنگری چيست؟

در پاسخ به پرسش: روشنگری چيست؟

© 1397-1401 | انگاره - کپی‌برداری از انگاره آزاد است. در صورت امکان پیوند به منبع انجام شود.

  • تحلیل
  • رویداد
  • مدرسه
  • کتابخانه
  • رسانه
نتیجه‌ای یافت نشد.
مشاهده تمام نتایج
  • تحلیل
    • جامعه
    • سیاست‌گذاری اجتماعی
  • رویداد
  • مدرسه
    • سیاستگذاری اجتماعی
    • جامعه شناسی
    • مددکاری اجتماعی
    • فرهنگ نامه
  • کتابخانه
    • مقاله
    • کتاب
    • ژورنال
    • مجله
  • رسانه
    • فیلم
    • عکس اجتماعی
    • اینفوگرافیک
    • صوتی

© 1397-1401 | انگاره - کپی‌برداری از انگاره آزاد است. در صورت امکان پیوند به منبع انجام شود.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In
به نسخه موبایل بروید