• نویسندگان
  • نویسنده مهمان
  • درباره ما
  • تماس با ما
  • آدرس‌های جدید دسترسی به Sci-hub ، Libgen و Zlib
یکشنبه14 خرداد 1402
انگاره؛ رسانه علوم اجتماعی و سیاستگذاری اجتماعی
  • تحلیل
    • جامعه
    • سیاست‌گذاری اجتماعی
  • رویداد
  • مدرسه
    • سیاستگذاری اجتماعی
    • جامعه شناسی
    • مددکاری اجتماعی
    • فرهنگ نامه
  • کتابخانه
    • مقاله
    • کتاب
    • ژورنال
    • مجله
  • رسانه
    • فیلم
    • عکس اجتماعی
    • اینفوگرافیک
    • صوتی
  • ورود
نتیجه‌ای یافت نشد.
مشاهده تمام نتایج
انگاره: رسانه علوم اجتماعی
  • تحلیل
    • جامعه
    • سیاست‌گذاری اجتماعی
  • رویداد
  • مدرسه
    • سیاستگذاری اجتماعی
    • جامعه شناسی
    • مددکاری اجتماعی
    • فرهنگ نامه
  • کتابخانه
    • مقاله
    • کتاب
    • ژورنال
    • مجله
  • رسانه
    • فیلم
    • عکس اجتماعی
    • اینفوگرافیک
    • صوتی
نتیجه‌ای یافت نشد.
مشاهده تمام نتایج
انگاره؛ رسانه علوم اجتماعی و سیاستگذاری اجتماعی
نتیجه‌ای یافت نشد.
مشاهده تمام نتایج

راه و بی‌راهه توسعه سیستان و بلوچستان

امیر ثامنی/ رئیس گروه آمایش سرزمین سازمان برنامه و بودجه کشور

به‌دست امیر ثامنی
22 بهمن 1399
در سیاست‌گذاری اجتماعی
1
Development of Sistan and Baluchestan

هرچند سیستان و بلوچستان یکی از «محروم­‌ترین» استان‌­های کشور است، ولی در عین حال یکی از «مستعدترین» استان‌­های کشور نیز به شمار می‌­رود. استانی که «ویروس شهر سوخته»، برعکس ویروس کرونا، این بار به خاطر رعایت فاصله (از قلمروهای درونی کشور، تعامل سازنده با همسایگان، توسعه دریاپایه، امنیت بالنده، توافق عمومی و …) در حال سرایت به سرتاسر آن است: سوختنی بدون آتش!

از عمر نظام برنامه­‌ریزی در ایران بیش از هفت دهه گذشته، اما با این حال چیزی حدود دو دهه است که مسئله توسعه سیستان و بلوچستان به یکی از موضوعات و محورهای اصلی اسناد و برنامه­‌های توسعه کشور تبدیل شده و دستگاه­‌های مختلف دولتی، نظامی و نهادهای عمومی هر یک به فراخور ماموریت­‌ها و مسئولیت­‌های اجتماعی خویش در راستای آبادانی استان، خروج از دور باطل توسعه نیافتگی (فقدان امنیت- فقدان زیرساخت- عدم توسعه) و زدودن سیمای آشکار فقر از جای­‌جای استان اقدامات متعددی صورت داده­‌اند. با این حال علی­‌رغم همه اقدامات صورت گرفته، به جز در مرکز استان، هنوز بخش­‌های قابل توجهی از گستره این استان پهناور دهه­‌ها و کیلومترها با مناطق دیگر کشور فاصله دارد: چنان که گویی تاریخ استان در دهه ۱۳۶۰ متوقف مانده است! واقعیتی که می­‌توان آن را در قالب «خطای بدفهمی مسئله» و «خطای سیاست­‌گذاری» در سیستان و بلوچستان بهتر توضیح داد.

الف) خطای بدفهمی مسئله: واقعیت آن است که مسئله سیستان و بلوچستان هنوز به درستی تعریف نشده و مورد فهم و اجماع قرار نگرفته است؛ از یک‌سو رنگ رخسار محیط حکایت از حال نزار استان و عمق محرومیت­‌های گسترده و فقر چندبعدی آن دارد، ولی از سوی دیگر شعارهای پرطمطراق و تصویرسازی­های بلندپروازانه ارائه شده از آمادگی استان برای استقرار نقش­‌های ملی و فراملی در آینده­ای نزدیک خبر می‌­دهد: نامعادله­‌ای که تعدد متغیرهای آن حل آن را از روش­‌های معمول ناممکن ساخته است!

روایت­‌های موجود درباره مسئله سیستان و بلوچستان با دو عارضه مواجه است: اول آنکه در تبیین علل عقب­‌افتادگی و توسعه­‌نیافتگی غالباً معطوف به «معلول­‌ها» بوده و نتوانسته یا نخواسته به درستی «علت­‌ها» یا به عبارت بهتر «علت­‌العلل­‌ها» را نشانه بگیرد و دوم آنکه در تصویرسازی قابلیت­‌های توسعه استان، به طور مبالغه­‌آمیزی به تنوع و تعدد منابع، مزایا و فرصت­‌های توسعه اشاره شده است. روایت­‌هایی که در شق نخست تنها به پوسته مسائل و مشکلات از جمله ضعف شدید امکانات و خدمات اولیه موردنیاز مردم، بیکاری گسترده، قاچاق، مواد مخدر، تنش آبی شدید و … پرداخته و در شق دوم نیز به دنبال شیرین کردن دهن با حلوا حلوا گفتن هستند!

به طور کلی اینکه چرا علی­رغم تاکیدات و اقدامات قابل توجه مقامات و مسئولین کشور، این استان هنوز نتوانسته از تله محرومیت و دور باطل توسعه­‌نیافتگی خارج شود را باید در علت­‌العلل­‌های زیر جست‌وجو نمود: 1) تغافل­‌ها و تعلل­‌های صورت گرفته در فرآوری موقعیت ممتاز منطقه­‌ای استان که همواره پیشران آبادانی و رونق منطقه در دوره­‌های پیشین بوده است؛ 2) عقب­‌ماندگی تکنولوژیک کشور و کمبود سرمایه و منابع مالی موردنیاز برای غلبه بر جبر جغرافیایی طبیعت (اعم از تامین آب، ایجاد زیرساخت­های بندری و ترانزیتی و جلوگیری از بیابان­زایی) و نیز توسعه و تکمیل نظام هم­‌پیوند زیرساخت­‌ها با قلمروهای درونی و برونی کشور؛ 3) برخی سوء­تفاهم­‌ها و شائبه­‌های واگرایی مرتبط با تمایزات اجتماعی- فرهنگی منطقه با پیکره واحد سرزمینی؛ ۴) عدم تنظیم و ترمیم روابط سیاست خارجی بر بنیان اقتضائات توسعه اقتصادی و تامین منافع ملی و محلی و ۵) ضعف نظام نخبگی و کمبود نیروی انسانی ماهر، متخصص و توسعه­‌گرا. از همین رو متاثر از عدم چاره­جویی برای این علل بنیادین، بسیاری از ایده­‌ها و دورخیزهای توسعه استان دچار سرکوب شده و عقیم مانده است.

ب) خطای سیاست­گذاری: متاثر از خطای بدفهمی مسئله سیستان و بلوچستان و تمرکز بر روی مقابله با «معلول­‌ها» در طی چند دهه اخیر، سه خطای سیاست­‌گذاری زیر در این استان رخ داده است: 1) سردرگمی و اعوجاج تصمیم­‌گیری در خصوص تعیین ارجحیت استراتژی­ توسعه استان که مشتمل بر طیفی از محرومیت­‌زدایی تا استقرار فعالیت­‌های مقیاس ملی و فراملی است؛ 2) تعدد و تفرق دستگاه­‌ها و نهادهای متولی و دست­‌اندرکار در سطوح مختلف ملی تا محلی و 3) عدم برخورداری از یک نقشه راه توسعه مورداجماع. از همین رو اقدامات گسترده ولی متفرق و پراکنده­‌ای که در دهه­‌های اخیر از سوی نهادهای دولتی و غیردولتی در حوزه­‌های مختلف (تامین آب، برق، مدرسه­‌سازی، ساخت مراکز درمانی و …) صورت گرفته، جز تسکین موقت برخی دردها و آلام مردم نتوانسته سیمای فقر و محرومیت را از چهره این استان بزداید.

دومینوی خطاهای سیاست­‌گذاری که با بدفهمی مسئله سیستان و بلوچستان آغاز شده و در ادامه برای چندین دهه از یک سو با غفلت تاریخی از فرآوری مزیت رقابتی این استان (موقعیت ممتاز منطقه­‌ای) متناسب با اقتضائات زمانی و تکنولوژیکی و از سوی دیگر استمرار موازی­‌کار‌ی­‌ها و اغتشاش عملکردی نهادهای مختلف ذ‌ی‌مدخل در فقدان نقشه راه توسعه مورداجماع مواجه بوده، سبب شده است تا عملاً مهم‌ترین و برجسته­‌ترین مولفه توسعه­‌آفرین این منطقه (موقعیت ممتاز منطقه­‌ای)، به دلیل سرمایه­‌گذاری رقبای منطقه­‌ای و فرامنطقه­‌ای (عمان، پاکستان، چین، امارات متحده عربی و …) زائل شده و متعاقب آن بسیاری دیگر از فرصت­‌های توسعه (اعم از گردشگری، کشاورزی گرمسیری، ارائه خدمات ممتاز و برتر) نتواند به شکوفایی و تکامل گردد.

در سال­های اخیر اقدامات و تلاش­‌های متعددی از قبیل استقرار نیروی دریایی ارتش در سواحل مکران (اوائل دهه 1380)، تعریف طرح ویژه توسعه و عمران مکران (اوائل دهه 1390)، استقرار صنایع انرژی­‌بر در سواحل مکران (اواسط دهه 1390)، قانونی کردن تاسیس سازمان توسعه سواحل مکران (مطابق با ماده 68 قانون احکام دائمی برنامه­های توسعه در سال 1396) و لحاظ «توسعه سواحل مکران» به عنوان یکی از شش موضوع خاص برنامه ششم توسعه، در دستور کار نظام برنامه­‌ریزی بوده و متعاقب آن اقدامات و سرمایه­‌گذاری­‌های متعددی به ویژه در بخش جنوبی استان (سواحل مکران) در راستای تحریک توسعه و سرریز آن به پس‌کرانه­‌ها موردتوجه قرار گرفته است. با این حال به سبب آن که این تلاش­‌ها نافرجام مانده و اتفاق محسوسی در سیمای آبادانی استان صورت نگرفته است، مجلس یازدهم دو پیشنهاد را بر روی میز قرار داده و مصرانه در حال پیگیری تحقق آن می­‌باشد: 1) تقسیم استان سیستان و بلوچستان به چهار استان جدید و 2) راه­‌اندازی مجدد سازمان عمران سیستان. در واقع طراحان این دو پیشنهاد چند دلیل اصلی (و نیز چندین دلیل فرعی) زیر را پشتوانه طرح خود اعلام می­‌نمایند: پهناوری استان، ضرورت تسهیل و گسترش ارائه خدمات و امکانات مختلف به مردم و دسترسی مستقیم­ مناطق مختلف استان به بودجه و اعتبارات دولتی دلیلی بر ضرورت تقسیم استان و از سوی دیگر غلبه بر تفرق مدیریتی موجود در اداره امور قلمرو سیستان از طریق تاسیس «سازمان عمران سیستان».

همان طور که ملاحظه می‌­شود هیچ یک از راهکارها و ادله پشتیبان آنها متوجه چاره­‌اندیشی برای رفع علت­‌العلل­‌های توسعه‌نیافتگی استان نبوده و صرفاً تاکید بر ساختارسازی­‌های جدیدی اداری (ایجاد استان­های جدید و یا سازمان توسعه­ای جدید) بوده که ثمری جز ایجاد اختلال در مدیریت یکپارچه قلمرویی استان (از چابهار تا زابل) و افزایش غیرضرور تشکیلات دولت نخواهد داشت. مطابق با بررسی­‌های سازمان امور اداری و استخدامی کشور، ایجاد هر استان جدید 5400 نیروی انسانی شاغل جدید (به طور متوسط 9000 پست سازمانی) و ایجاد هر شهرستان جدید به طور متوسط 2000 نیروی انسانی شاغل جدید به اندازه دولت اضافه خواهد نمود. این در حالی است که بدیهی است توسعه و آبادانی این استان، از رهگذر شیوه‌­های متداول دهه­‌های اخیر در ساختارسازی­‌های اداری زائد، بی­‌توجهی به مسئله استان و فهم درست موضوعات، غفلت راهبردی از پنجره فرصت­‌های فرّار توسعه، آزمون و خطاهای سیاست­‌گذاری و اجرا و تکیه بر «دولت­‌زایی توسعه» میسر نمی­‌شود.

از همین رو پیشنهاد می­‌شود به جای تاکید بر روش‌­هایی که بارها آزمون خود را پس داده‌­اند، اقدامات زیر موردتوجه قرار گیرد: 1) حل نارسائی­‌های نظام اداری استان منتج از فواصل طولانی از طریق افزایش تعداد «فرمانداری­‌های ویژه» و اصلاح اساسی رویه­‌های اداری مرکزگرا؛ 2) تعریف ردیف‌­های بودجه­‌ای تملک دارایی­‌های سرمایه‌­ای مجزا در بودجه سالانه برای هر یک از فرمانداری­‌های ویژه؛ 3) تعریف و طرح‌­ریزی «نظام مدیریت یکپارچه توسعه استان» به منظور ایجاد هم‌­افزایی، هماهنگی و تقسیم کار مبتنی بر وظایف قانونی و مسئولیت­‌های اجتماعی میان تمامی نهادها و ارگان­‌های دولتی، غیردولتی و نظامی ذی‌مدخل در چارچوب نقشه راه توسعه مستخرج از سند آمایش استان، که به بررسی و اجماع سطح استانی (شورای برنامه‌­ریزی و توسعه استان) و سطح ملی (کمیسیون تخصصی شورای‌عالی آمایش سرزمین با عضویت 24 دستگاه اجرایی) رسیده است؛ 4) توسعه دریامحور با دعوت به مشارکت کشورهای همسایه و به ویژه کشورهای محصور در خشکی برای سرمایه‌­گذاری مشترک در بنادر و زیرساخت­‌های ترانزیتی، جلب همکاری و حمایت بلوچ‌­های سراسر دنیا 5) بازآرایی و گره زدن منافع ملی و منافع محلی از طریق ترمیم و تقویت اعتماد مردم محلی، رفع سوءتفاهم­‌ها و تسهیل مشارکت موثر آنها در فرایند اداره امور؛ 6) تبدیل مرز به یک فرصت و اهرم جدید توسعه استان از طریق تبدیل قلمروهای مرزی به کانونی برای صادرات و ارائه خدمات به قلمروهای همجوار (کشورهای همسایه) و پشتیبانی دیپلماتیک برای حل موانع و سوءتفاهم­‌های فیمابین.

برچسب‌ها: استان سیستان و بلوچستانتوسعهتوسعه اقتصادی سیستانتوسعه پایدارتوسعه سیستان و بلوچستانتوسعه سیستان و بلوچستان pdfتوسعه و امنیت در آمایش مناطق مرزی ایرانسیستان و بلوچستانسیستان و بلوچستان فقر
یادداشت قبلی

زیر پوست سلطه؛ در دفاع از “یاری‌گری” به‌مثابه‌ی بازپس‌گیری قلمرو عمومی

یادداشت بعدی

تَکینگی یا تکثر؟ [الگوی سید جواد طباطبایی یا سید جواد میری؟]

یادداشت بعدی
تَکینگی یا تکثر؟ [الگوی سید جواد طباطبایی یا سید جواد میری؟]

تَکینگی یا تکثر؟ [الگوی سید جواد طباطبایی یا سید جواد میری؟]

دیدگاه 1

  1. اسکیپ روم ترسناک تهران می گوید:
    1 سال قبل

    آخه تو جهانی با این پیشرفت
    هنوزم از اینا هستن

    پاسخ

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

طالبان جنگ

طالبان جنگ

رزا لوکزامبورگ و امپریالیسم پول

رزا لوکزامبورگ و امپریالیسم پول

اقتصاد مارکسی؛ قدیمی‌ترین نظریه‌ی سیستم‌ها هنوز به‌روز است؟

اقتصاد مارکسی؛ قدیمی‌ترین نظریه‌ی سیستم‌ها هنوز به‌روز است؟

پدرشاهیِ محتضر و برخاستنِ زنانگی: خوانشی از فیلم برادران لیلا

پدرشاهیِ محتضر و برخاستنِ زنانگی: خوانشی از فیلم برادران لیلا

درباره مفهوم سرمایه‌داری اتفاق‌نظر نداریم!

درباره مفهوم سرمایه‌داری اتفاق‌نظر نداریم!

© 1397-1401 | انگاره - کپی‌برداری از انگاره آزاد است. در صورت امکان پیوند به منبع انجام شود.

  • تحلیل
  • رویداد
  • مدرسه
  • کتابخانه
  • رسانه
نتیجه‌ای یافت نشد.
مشاهده تمام نتایج
  • تحلیل
    • جامعه
    • سیاست‌گذاری اجتماعی
  • رویداد
  • مدرسه
    • سیاستگذاری اجتماعی
    • جامعه شناسی
    • مددکاری اجتماعی
    • فرهنگ نامه
  • کتابخانه
    • مقاله
    • کتاب
    • ژورنال
    • مجله
  • رسانه
    • فیلم
    • عکس اجتماعی
    • اینفوگرافیک
    • صوتی

© 1397-1401 | انگاره - کپی‌برداری از انگاره آزاد است. در صورت امکان پیوند به منبع انجام شود.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In
به نسخه موبایل بروید