این کتاب در صدد است که نشان دهد در وجود انسان و جامعه بین وجوه مادی و فرهنگی تعاملی متقابل برقرار است. وجه مادی خود را تحمیل می کند و وجه فرهنگی را نمی توان نادیده گرفت.فرهنگ و طبیعت غیر قابل تبدیل به یکدیگرند. چگونه می توان بین این دو تعادل برقرار کرد؟ نویسنده معتقد است بررسی ایدئولوژی های سیاسی موجود وسیله ای سودمند برای بررسی اندیشه ها، راههای پیش رو و نقد آنها است. برای اینکه بتوانیم آینده را درست برنامه ریزی کنیم باید نقشه های قدیم را بررسی و نقد کنیم.
نخست این سوال طرح می شود که آیا ما در شرایطی هستیم که ایدئولوژی های قدیمی در باره آن بحث می کنند؟ در این باره اجماعی وجود ندارد. هواداران جامعه شبکه ای شده و پست مدرنها معتقدند که ماهیت جهان عوض شده است. فیتز پتریک با بررسی نظرات کاستلز و لش نشان می دهد که اگرچه تکنولوژی های جدید شرایط جدیدی ایجاد کرده اند و تغییرات حاصل از آنها غیر قابل انکار است ولی نابرابری ها و مسائل اجتماعی تغییر بنیادی نکرده اند و مشکلات کم و بیش همانها هستند که قبلا هم به شکلهای مشابه وجود داشته اند. او معتقد است با وجود ریزوماتیک شدن جامعه نوعی ترکیب ساختارهای عمودی و افقی وجود دارد که فقط باعث پیچیده تر شدن اوضاع شده است و مردم هنوز از بی عدالتی، نابرابری نسبی و عدم رفاه رنج می برند. وی تحت عنوان شمول وعدم شمول می گوید اولا محرومیت در ثروت منجر به محرومیت دسترسی به تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی می شود و ثانیا این تکنولوژی ها فضاهای منزلتی برای کسانی هستند که اول به آنها دست پیدا کنند. دورانی که هر چه می خریم از همان ابتدا بوی کهنگی می دهد.
در سه نوع دولت رفاه بررسی می شود: ۱ـ لیبرال ۲- محافظه کار یا صنفی ۳- سوسیال دموکراتیک.
۱- نظام لیبرال: فردگرایانه است. هرکس باید گلیم خودش را از آب بکشد. دولت به عنوان آخرین راه چاره تامین کننده حداقل ها است. همه باید خود را بیمه کنند. سطح مالیاتها و هزینه های اجتماعی نسبتا پایین است. در زمینه کاربرد تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی بخش خصوصی فعال است و مقامات دولبی فقط برای جلوگیری از اعمال بزهکارانه نظارت و کنترل خواهند داشت.
۲- نظام محافظه کار: این نظام بر محور خانواده و سلسله مراتب منزلتی می چرخد. بیمه اجباری اهمیت زیادی دارد و لی معمولا بر مبنای تقسیم بندی های شغلی سازمان داده می شود نه بر مبنای مساوات طلبی و فراگیری. کمکهای دولت سخاوتمندانه تر است ولی باز هم به عنوان آخرین راه چاره باید در نظر گرفته شود. از مردم انتظار می رود در مرحله اول از خانواده، خیریه و دولتهای محلی کمک بگیرند. تاکید شدید بر اشتغال، با الگوی مرد نان آور خانواده همراه است بنابراین مشارکت زنان در کار اندک است و خانواده منبع اصلی آسایش تلقی می شود.
۳- نظام سوسیال دموکراتیک: کاملا فراگیر است. سطوح مزایا بالا است و نابرابری و فقر نسبتا اندک است. هزینه های اجتماعی و مالیات زیاد است. برابری جنسی بیشتر است. بخش عمومی برای ایجاد اشتغال گسترده است. استفاده از تکنولوژی، شمول و فراگیری خدمات رفاهی را گسترش بیشتری می دهد. از آنجا که نظامی دولت-محور است عرضه و اداره تکنولوژی های اطلاعاتی-ارتباطی در بخش عمومی بیشتر از بخش خصوصی خواهد بود.
در نهایت سه موضوع مهم در رفاه اجتماعی یعنی آموزش، سلامت و فناوری اجتماعی بررسی شده است. پتریک معتقد است که اموزش و پرورش بیشتر به یک فن و هنر تبدیل شده: فن ضبط کردن و استفاده از پایگاههای اطلاعاتی است و هنر تشخیص اطلاعات مربوط از نامربوط است. آموزش هنری فنی است که باید توانایی های ذهنی انتقادی را پرورش دهد. پاتریک نسبت به توانایی تکنولوژی برای آموزش از راه دور و حذف معلم و مدرسه تردید جدی دارد و از قول دریفوس می گوید: “آموزش عبارت از مبادله ای اجتماعی است که مستلزم تعاملهای رو در رو است و حضور بالفعل، موجد نوعی خرد، الهام و آموختن متقابل می شود که ارتباط غیر حضوری و آموزش از راه دور می تواند مکمل آن باشد ولی هرگز جانشین آن نخواهد شد”. او معتقد است شکاف آموزشی بین فرزندان خانواده های فقیر و ثروتمند در انگلیس از سنین کمتر از دو سالگی کاملا بارز است و کاربرد تکنولوژی های اطلاعاتی-ارتباطی شکافهای دیجیتالی را تقویت کرده است.
همین رویکرد در مورد سلامت نیز وجود دارد. تکنولوژی ظرفیت بالقوه عظیمی برای قدرت بخشی، همکاری، ایجاد دموکراسی و بهبود کارآیی دارد ولی با نابرابری های عظیم اجتماعی و غلبه اولویتها و اندیشه های فرد گرایانه قرین شده است.
برای تحقق ظرفیتهای بالقوه تکنولوژی های ارتباطی و اجتماعی اولا دستگاه اداری باید نوسازی شود تا به شکل ابزار کار در آید نه هدف کار یعنی در پاسخ به شرایط متغیر، سایر شبکه ها را به شیوه ای به هم بپیوندد که با مضامین پایدار عدالت اجتماعی سازگار باشد . ثانیا مشارکت متقابل افراد اجتماع اساس و پایه آن قرار گیرد.
برای دسترسی به خلاصه کتاب، خلاصه نظریه رفاه جدید را باز کنید.