آداب اجتماعی بعضی از رسمهای اجتماعی است که فقط برای خوشامد دیگران صورت میپذیرند؛ آداب و رسوم و تشریفاتی که جامعه در روابط اجتماعی تجویز میکند. آداب اجتماعی؛ برخی به جامانده از سنتها و برخی ناشی از تجدد و انتقال فرهنگی است.
بسیاری از کارهای روزمره مانند آداب غذا خوردن و لباس پوشیدن که افراد سعی میکنند طبق عرف و خوشامد دیگران عمل کنند، مصداقهایی از آداب اجتماعیاند.
آیینها و آداب اجتماعی به کاربرد و رعایت عادات و عرف در بعد مادی آنان نظر دارند، در این مضمون، مستقیماً وجدان افرادی که آداب اجتماعی را به انجام میرسانند، مطمح نظر قرار نمیگیرد، هر چند که از این بعد نیز به طور کامل غفلت نمیشود.
آداب (Manners)، از جمله قواعد جدیدتر جامعه هستند که پایبندی به آنها اساسی تلقی میشود. در واقع آنها جنبه اجباری دارند و ضمانت اجراییشان نیز بازتابهای هیجانی فراتر از معمول دارد. در اینجا ارزشهای اساسی مربوط به فرهنگ جامعه مطرح است و درستی و نادرستی، اخلاقی و غیر اخلاقی بودن اعمال و اندیشهها و احساسات در معرض داوری قرار میگیرد. اصول و قواعد شرعی و احکام مذهبی و دینی در همین قالب مطرح هستند که معمولاً تخطی از آنها علاوه بر عقوبت اخروی متناسب با آن در بعضی جاها مشمول مجازات و تعزیرات شرعی و عرفی نیز میگردد.
فرق آداب اجتماعی با رسم و میثاق اجتماعی
رسم را معمولاً به عنوان عادتی که جزو آداب و رسوم گردیده تعریف میکنند که معادل لغت(Customs) است. رسوم، رفتارهای جمعی هستند که علیرغم ناکامیها تجدید و تکرار میشوند و نمیتوان تکرار آن را کم و بیش آگاهانه یک عرف و عادت توسط همگان تلقی کرد. رسمهای اجتماعی در آغاز برای رفع نیازهای اجتماعی انسان به وجود میآیند و بر اثر تکرار در طول زمان به تدریج به صورت ثابت در میآیند مانند رسم مهماننوازی در اجتماعات روستایی و عشایری.
میثاق اجتماعی نیز رسمی است که بر اثر وضعیت خاصی به وسیله بخشی از افراد جامعه بر قرار میشود و با هم پیمان میبندند که در امر خاصی به طور متحد اقدام نمایند. میثاق، بر خلاف آداب و رسوم مبتنی بر عرف نیست بلکه در یک وضعیت جدید ایجاد میشود و میزان دوام آن بسیار کمتر از آداب و رسوم است. آداب و رسوم اجتماعی و میثاق اجتماعی همگی جزو هنجارهای اجتماعی هستند. هنجارهای اجتماعی شیوههای رفتاری معینی هستند که در گروه یا جامعه متداول است و فرد در جریان زندگی خود از آن آموخته و به کار میبندد و انتظار دارد که دیگر افراد گروه یا جامعه نیز آن را انجام دهند.
بنابراین رعایت آداب اجتماعی که از انواع هنجار است برای انتظام جامعه ضرورت دارد.