موضوع صندوقهای بازنشستگی و اصلاح آنها موضوعی است که بخش بزرگی از جمعیت کشور را تحت تأثیر قرار میدهد. وضعیت این صندوقها روی زندگی قشر سالمند جامعه بهصورت مستقیم و افراد در سن کار بهصورت غیرمستقیم و با گذشت زمان تأثیرگذار خواهد بود. سامانههای بازنشستگی در اغلب کشورها با نواقص اساسی روبهرو بوده است. بسیاری از کشورها در قرن بیستم سیستمهای بازنشستگی PAYG را انتخاب کردند؛ چون این سیستمها در زمان آغاز به کار خود، ازآنجاییکه افراد در سن کار بخشی از درآمد خود را به صندوق میپردازند درحالیکه صندوق هنوز تعهدات چندانی ندارد، درآمد خوبی دارند درحالیکه هزینه چندانی ندارند؛ اما با گذشت زمان و اضافه شدن به جمعیت افراد بازنشسته، عملکرد این صندوقها افت میکند. بهاینترتیب، طی سی سال گذشته، بهویژه بعد از بحران سال ۲۰۰۸، بسیاری از کشورها به سمت اصلاح اساسی صندوقهای بازنشستگی حرکت کردهاند.
اغلب ابعاد مالی صندوقهای بازنشستگی موردبررسی قرار میگیرند منظور از ابعاد مالی، پایداری مالی صندوق و توانایی پرداخت تعهدات خود در سطح کلان در بلندمدت است. این در حالی است که صندوقهای بازنشستگی دارای ابعاد اجتماعی و اقتصاد خرد یعنی میزان پوشش، کفایت مستمری پرداخت شده، رعایت عدالت و درنهایت تنظیم انگیزههای اقتصادی افراد نیز هستند. شکل ۱ این جوانب را نشان میدهد. عدم توجه به این مسائل سبب اتخاذ سیاستهایی میشود که با وجودی که بهمنظور اصلاح صندوقها طراحی شدهاند، با تأثیر روی عوامل دیگر مثلاً انگیزههای افراد سبب ایجاد ناکارایی در اقتصاد شوند.
بهصورت کلی چهار ابزار در مواجهه با اعمال اصلاحات صندوقهای بازنشستگی در داخل کشورها و نیز در مقایسه آنها باهم وجود دارد. ابزار اول استفاده از نرمافزار Prost است و درآمدها و هزینههای صندوق را در آینده نشان میدهد. درواقع این نرمافزار با رویکرد کلان به بررسی صندوقهای بازنشستگی میپردازد. ابزار دوم توجه به نهادها است؛ به این معنی که پارامترها و ساختار صندوقهای بازنشستگی موردمطالعه قرار گیرد و این پارامترها معیار مقایسه شرایط صندوقها در کشورهای مختلف باشند. نکته منفی این ابزار این است که محقق ممکن است در انبوه اعداد و ارقام و تفاوتهای فراوان پارامترها میان کشورهای مختلف گم شود و دید کلی را برای یادگیری تجربیات سایر کشورها از دست بدهد. سومین ابزار بررسی استفاده از دادههای توزیع درآمد و بودجه خانوار است، این دادهها انجام مقایسه بین دریافتی افراد مسنتر را با افراد جوانتر، منابع درآمدی افراد مسن و از این قبیل اطلاعات را به دست میدهد. آخرین ابزار شبیهسازی خرد است که نرمافزار Apex هم با همین روش عمل میکند و میزان مستمری دریافتی هر فردی که امروز شاغل است را شبیهسازی میکند. Apex بههیچعنوان نمیتواند جای Prost را بگیرد بااینوجود شاخصهایی تولید میکند که مشخص میکند آیا سیستم فعلی در بلندمدت پایدار است یا خیر. نکته مهم این است که همه این روشها مزایا و معایبی دارند اما در بررسی صندوقهای بازنشستگی باید از همه این ابزارها بهصورت همزمان استفاده کرد. برای مثال صرفاً پرداختن به پایداری مالی اطلاعاتی درباره نحوه توزیع مستمری میان افراد پردرآمد و کمدرآمد، کسانی که برای مدت طولانی کار کردهاند و کسانی که برای مدت کوتاهتری کار کردهاند و … را به دست نمیدهد.