در شناسایی هر مسئله اجتماعی یا فرهنگی که مورد بررسی پژوهشی یا مطالعاتی است و با اهداف دانشگاهی یا کارشناسی صورت می گیرد چند معیار روش شناختی وجود دارد که می بایست مورد توجه باشد. این معیارها در علوم ارتباطات، “شش wh” نام دارد که من آنرا به “٨ چه” متعین کرده ام:
چه چیز what
اینکه مسئله مورد بررسی چیست و از نظر مفهومی دارای چه معانی شناختی و کاربردی است، و اینکه چگونه از نظر توسعه ای یک مسئله شناخته می شود، و در نهایت از منظر چه قشر و طبقه اجتماعی بعنوان یک مسئله مطرح است و رویکردهایی از این دست، برای تدقیق مسیله مورد بررسی ضروری است. به تعبیر حکمت عامیانه، سوال خوب، نصفِ جواب است.
چه کسی who
بدین معنا که چه گروهی زمینه ساز بروز این مسئله شده و چه گروه یا اقشار اجتماعی، از قِبَل وجود و ماندگاری مسئله مورد بررسی، سود می‌برند. تعیین دقیق این گروه، اگرچه بعنوان گروه هدف تلقی نمی شود ولی گروه زمینه ای خواهد بود که در شناسایی چرایی بروز این پدیده در گام های بعدی، مدد خواهد رساند.
چه کسانی را whom
گروه هدف در بررسی مسئله مورد نظر کیست و چه اقشاری نظیر گروه های جنسیتی، جنسی، قومیتی، دینی، سنی و طبقاتی از انجام این مطالعه یاپژوهش و سرانجام چاره یابی مسئله سود خواهند برد و همسودان و بهره مندان این مسئله شناسی کدامند و پرسش هایی نظایر این، در تعین بخشیدن به این معیار، یاری خواهد رساند.
چگونه which way
روش های انجام مطالعه کدامند و دلایل انتخاب روش مورد بررسی در مسئله شناسی مورد نظر چیست؟ارایه طرح جامع متدولوژیک، پاسخ پذیر و کارآمد برای شناسایی مسئله مورد نظر، یکی از مهمترین گام های انجام بررسی هر مسئله فرهنگی و اجتماعی است.
چرا why
تعیین ضرورتهای علمی و کاربردی از یکسو و روشن ساختن ضرورت های شناختی و اجتماعی انجام بررسی مورد نظر از سوی دیگر، از گام های مهم و اجتناب ناپدیری است که باید در مسیر شناسایی یک مسئله، مورد توجه و تدقیق باشد. بدون تدقیق چرایی انجام یک مطالعه یا تحقیق، محقق در مسیر انجام بررسی دستخوش بی سامانی روشی و بی هنجاری در تحقیق می گردد.
چه زمانی when
تدقیق دامنه زمانی مسئله مورد بررسی نیز برای تیم تحقیق و مطالعه الزامی است. از آنجایی که هر پدیده اجتماعی زمانمند و تاریخی است، نمی توان بدون تعیین محدوده زمانی مسیله مورد بررسی، طرح تحقیق یا پروژه مطالعاتی را آغاز کرد، در غیر اینصورت محقق در دالان های تودرتوی تاریخ پدیده و مسیله مورد نظر، درخواهد ماند.
چه مکانی where
شناسایی دامنه مکانی و منطقه‌ای یک بررسی نیز دارای اهمیت است؛ بویژه مکان بررسی از نظر مراکز شغلی، مناطق کشوری و قومی در سطح ملی و سپس در سطح برون مرزی. با این معیار، یک پژوهشگر/کارشناس از تعمیم های کلی و مغالطه جزء با کل پرهیز کرده و از سانترالیزم در تحقیقات فاصله می گیرد.
چه راهکاری which solution
ارایه راهکارهای کوتاه، میان و بلند مدت از یکسو و پیشنهادهای اصلاحی وتغییر طلب از سوی دیگر، از ضرورت های گریز ناپذیر بررسی یک مسئله #اجتماعی و فرهنگی است. تعیین این راهکارها و چگونگی اجرای آنها باید مبتنی بر یافته های بررسی و در راستای بهره مندی گروه هدف بوده و در عمل، امکانپذیر باشد.