چادر مشکی را حلقه کرده دور شال سبز حریر، مردمکهای مشکی چشمها، معذب و خجالتزده چرخی میزنند و بعد از چند ثانیه قفل میشوند روی انگشتهای گره خورده در هم. لبخند اما از روی لبها گم نمیشود. لبخندی که پیش میآید تا کمرویی عاتکه را عقب براند. ۱۶ ساله است. دانشآموز کلاس دهم. تنها کلاس یازدهم یک گوشه دور دنیا. جایی خیلی دور و فراموش شده در نزدیکی روستای توتان در ۸۰ کیلومتری شهرستان بنت در شمال غرب نیکشهر در استان پهناور سیستان و بلوچستان. تا همین دو سه سال پیش، همین کلاس و همین مدرسه هم نبود و همسن و سالهای عاتکه و زینب و کلثوم و هاجر و ماهی و نسرین که حالا با هزار شوق آمدهاند تا دیوار مدرسهیشان را برای سال جدید رنگآمیزی کنند، خانهنشین میشدند.
مدرسه رنگآمیزی شده اما هنوز محزون است. جای خالی ماهو توی چشم است. هم توی چشم مدرسه، هم بچههای مدرسه و هم عاتکه که توی کلاس خالی نشسته و لبخند میزند تا با خنده کمروییاش را عقب بنشاند؛ «ماهو خیلی شاد بود. با گوهر بیشتر از بقیه دوست بود. گوهر هم فکر کنم ازدواج کرده است. سال پیش، روزهای آخر امتحانهای نوبت دوم بود. صبح آمده بودیم مدرسه، گفتند نیامده بود. یکی گفت شنیده که مریض است، دل درد دارد اما ما به کسی چیزی نگوییم. اصلا فکرش نمیکردیم مرده باشد. رفتیم سر جلسه امتحان. اما همانجا از یکی از بچهها شنیدیم خودکشی کرده است».
ماهو از دانشآموزان یکی از روستاهای همجوار توتان است. رفتن ماهو هنوز برای عاتکه عادی نشده: «تا یک روز پیش از اینکه چنین کاری کند به مدرسه میآمد. صندلی کناری من مینشست. درسش هم خوب بود. میگفتند مشکلات خانوادگی داشته. با مادرش دعوایش شده و بعد توی خانه خودش را آویزان کرده است».
ریحان یکی دیگر از همکلاسیهای ماهوست. خوش سر و زبان است. خوب حرف میزند و اگر ازدواج اجباری امان دهد میخواهد درس بخواند و معلم شود؛ «اینجا مشکلات دختران خیلی زیاد است. حتی برای ازدواج هم نمیتوانند تصمیم بگیرند. در صورتیکه هر دختری حق دارد خودش برای آیندهاش تصمیم بگیرد. ماهو هم قرار بود عروسی کند. لباس عروسی هم دوخته بود. اما انقدر به دخترها سخت میگیرند که همه به خودکشی فکر میکنند. یک سال پیش از ماهو هم دختر خالهاش خودکشی کرده بود. ازدواج کرده بود و توی شکمش بچه داشت. او هم خودش را آویزان کرد و مرد. البته به نظر من آدمها باید منطقی فکر کنند. راههای بهتری هم به جز مردن هست. اما واقعا انقدر فشار زیاد است که زنها با هر اتفاقی خودشان را آویزان میکنند».
لبخند از روی لبهای عاتکه هم پاک شده؛ «دختر خالهی من هم با شوهرش دعوایش شد و خودش را حلقآویز کرد. اما خدا را شکر به موقع نجاتش دادند. من خودم هم چند باری به این موضوع فکر کردهام». ریحان اما میپرد وسط حرفش: «من تا به حال به چنین چیزی فکر نکردم و فکر هم نخواهم کرد. همیشه با دوستانم هم در این مورد حرف میزنم».
مریم یکی دیگر از دخترهای مدرسه است. سال پیش با تریاک اقدام به خودکشی کرده اما زنده مانده است؛ «به اسم پدرم رفتم خریدم، ۱۰ هزار تومان. به هیچ کس هم نگفتم. وقتی خوردم سرگیجه گرفتم. تمام شب حالم بد بود. صبح به مادرم گفتم اما حرفم را باور نکرد. به زنعمویم گفتم او مرا به بیمارستان بنت برد. به موقع رسیدیم و نجات پیدا کردم». مریم هم با پدرش بحثش شده بود؛ «از خودم، از زندگی خسته شده بودم و میخواستم همه چیز تمام شود. اما الان خوشحالم که زنده هستم».
۱۳۳ مورد منجر به مرگ
ماهو بعد از خودکشی مرد. مثل تعداد دیگری از کودکان که ناباورانه به سمت مرگ میدوند و چیز زیادی از آخر قصه نمیدانند. براساس پیماننامۀ حقوق کودک به هر انسان کمتر از ۱۸ سال کودک گفته میشود. پیماننامهای که یک کنوانسیون بینالمللی است و حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کودکان را بیان میکند. بررسیهای تحقیقی امتداد نشان میدهد که در پنج سال گذشته، یعنی از ابتدای فروردین سال ۱۳۹۸ تا نیمه اسفند ماه ۱۴۰۲، خبر خودکشی حداقل ۱۹۶ کودک (زیر ۱۸ سال) در رسانههای رسمی کشور منعکس شده است. اما تاکید بر این موضوع ضروری است که تعدادی از خبرهای خودکشی کودکان، مانند مرگ ماهو (اسم مستعار) و اقدام به خودکشی مریم (اسم مستعار) و باقی کسانی که در گفتوگوی حضوری چند ماه پیش خبرنگار این گزارش با اهالی مدرسه یکی از روستاهای دهستان توتان به آنها اشاره شد، رسانهای نشده و به همین ترتیب جایی در آمار رسمی ندارند. گرچه تمامی افراد مورد توجه در این گفتوگو نیز زیر ۱۸ سال و کودک بودهاند اما بنابر ملاحظاتی از ذکر جرئیات بیشتر در مورد آنها پرهیز میشود. القصه اینکه اساسا آمار روشن و دقیقی در مورد نرخ خودکشی کودکان در ایران وجود ندارد.
تاکید بر موضوع دیگری هم ضروری است؛ این گزارش تنها توصیف وضعیت موجود است. گزارشی تحقیقی و مبتنی بر تحلیل محتوای آمار رسمی منتشر شده در رسانههای معتبر. این گزارش به دنبال تحلیل و یا به تعبیر نادرست تشویق خودکشی نیست. بلکه هدف از انتشار آن پیشآگاهی و بیداری خانوادهها در حمایت و هدایت روحی و اجتماعی کودکانشان است. برای دستیابی به این آمار بخش حوادث برخی از رسانهها از جمله رکنا، اعتماد، ایمنا، رویداد ۲۴ و در مواردی فارس، ایران و چند رسانه دیگر طی پنج سال گذشته بررسی شده است. بررسی امتداد نشان میدهد از ۱۹۶ خودکشی انجام شده در بازه زمانی پنج سال گذشته، ۱۳۰ مورد مربوط به کودکان دختر، ۴۷ مورد مربوط به کودکان پسر و در ۱۹ مورد نیز جنسیت کودکانی که به خودکشی اقدام کردهاند ذکر نشده است.
همچنین از ۱۹۶ مورد خودکشی کودکان زیر ۱۸ سال که از سال ۱۳۹۸ تاکنون رسانهای شده، ۱۳۳ مورد به مرگ منجر شده است و ۶۳ مورد هم نجات پیدا کردهاند. گرچه ادامه زندگی برخی از آنها علیرغم آسیب روحی با آسیبهای جدی جسمی هم همراه بوده است. مثلا یک دختر ۱۶ ساله در استان مرکزی پس از اقدام به سقوط از ارتفاع زنده مانده اما دست راستش قطع شده است و یک پسر ۱۵ ساله هم در خوزستان به دلیل حلقآویز کردن خود به کما رفته است.
شیوهها و دلایل خودکشی
شیوههای خودکشی کودکان متفاوت است. اما بر اساس اطلاعات به دست آمده از ۱۹۶ مورد خودکشی رسانهای شده کودکان، سقوط از ارتفاع با ۶۰ مورد بیشتری فراوانی را دارد. پس از آن حلقآویز کردن: ۵۰ مورد، خوردن قرص و مخدر: ۲۳ مورد، شلیک با گلوله: ۷ مورد، خودسوزی:۵ مورد، غرقشدگی: ۳ مورد بوده و شیوه خودکشی ۴۸ نفر هم اعلام نشده است. همچنین موارد خودسوزی فقط ویژه دختران بوده و شلیک با گلوله فقط توسط پسران انجام شده است.
براساس دادههایی که با بررسی رسانهها توسط امتداد به دست آمده، خودکشی کودکان در استان تهران با ۳۸ مورد در صدر لیست قرار دارد؛ پس از آن در خوزستان: ۳۷ مورد، خراسان رضوی: ۳۴ مورد، کهگیلویه و بویراحمد: ۱۴ مورد، کرمانشاه: ۱۱ مورد، کردستان: ۷ مورد، آذربایجان غربی: ۷ مورد، گیلان: ۷ مورد، ایلام: ۵ مورد، لرستان: ۴ مورد، آذربایجان شرقی: ۴ مورد، مازندران: ۳ مورد، هرمزگان: ۳ مورد، سیستان و بلوچستان: ۳ مورد، اصفهان: ۳ مورد، مرکزی: ۲ مورد، اردبیل: ۲ مورد، فارس: ۲ مورد، قم: یک مورد، کرمان: یک مورد، همدان: یک مورد، یزد: یک مورد، البرز: یک مورد، زنجان: یک مورد و مکان خودکشی کودکان در ۴ مورد هم نامشخص بوده است.
دلایل خودکشی کودکان هم متفاوت است. گرچه به نظر میرسد تمایل زیادی به رسانهای کردن این موضوع وجود نداشته و در مواردی حتی خانوادهها نیز از دلیل واقعی این اقدام هولناک فرزندانشان بیخبر بوده و یا از ذکر آن خودداری کردهاند. با این حال، بررسیهای امتداد نشان میدهد اختلافات خانوادگی، ازدواج اجباری، کودک همسری و کودک مادری بیشترین فراوانی را در میان این ۱۹۶ خودکشی رسانهای شده دارد؛ به ویژه در مورد کودکان دختر. فقر، افسردگی و اختلالات روانی و مسائل درسی و تحصیلی در ردههای بعدی است. در موارد بسیار زیادی هم دلایل خودکشی کودکان ذکر نشده است.
نکته دیگر اینکه براساس یافتههای به دست آمده کمترین سن خودکشی کودکان ۸ و ۹ سال بوده که متاسفانه در حین بازی و خوردن قرص برنج به جای قرص جوشان بوده که به مرگ منتهی شده است.
روزشمار خودکشی کودکان در ۵ سال گذشته
– سال ۱۳۹۸
– فروردین
پسر ۱۳ ساله در اصفهان، علت: مورد تجاوز واقع شدن، شیوه: نامعلوم، منجر به مرگ/ رکنا
۱۶ فروردین، دختر ۱۷ ساله در قم، علت: نامعلوم، شیوه: اقدام به سقوط از روی پل، نجات یافت/ رکنا
دختر ۱۶ ساله در کاشان، علت: نامعلوم، شیوه: سقوط از طبقه پنجم، منجر به مرگ/ رکنا
– اردیبهشت
۲۱ اردیبهشت، پسر ۱۶ ساله، هویزه در استان خوزستان، علت: نامعلوم، شیوه: غرق شدن در رودخانه، منجر به مرگ/ رکنا
۲۶ اردیبهشت، پسر ۱۳ ساله در تهران، علت: نامعلوم، شیوه: سقوط از طبقه چهارم، منجر به مرگ/ رکنا
– خرداد
دختر ۱۷ ساله در بجنورد در خراسان رضوی، علت: اختلالات روانی، شیوه: سقوط از پل، نجات یافت/ رکنا
– تیر
دختر ۱۴ ساله در رشت استان گیلان، علت: تالمات روحی به دلیل مرگ دوست، اقدام به سقوط از پل، نجات یافت/ رکنا
دختر ۱۶ ساله در اراک در استان مرکزی، علت: نامعلوم، شیوه: سقوط از طبقه ششم، نجات یافت اما دست راستش قطع شد/ رکنا
دختر ۱۶ ساله در مشهد خراسان رضوی، علت: کودک مادری، شیوه: سقوط از بلندی، منجر به مرگ/ رکنا
– مرداد
دختر ۱۳ ساله در تهران، علت: تعرض پسر ۱۵ ساله به او، شیوه: خوردن قرص برنج، نجات یافت/ رکنا
پسر ۱۵ ساله در تهران، خودکشی به همراه دختر ۱۳ ساله که به او تعرض کرده بود، شیوه: خوردن قرص برنج، نجات یافت/ رکنا
دختر ۱۷ ساله در دیشموک در استان کهگیلویه و بویراحمد، علت: نامعلوم، شیوه: خودسوزی، منجر به مرگ/ رکنا
– شهریور
۲۰ شهریور، دختر ۱۵ ساله در تهران، علت: اختلاف با خانواده سر پوشیدن لباس، شیوه: سقوط از طبقه چهارم، منجر به مرگ/ ایمنا
– مهر
۱۱ مهر، دختر ۱۵ ساله در تهران، علت: ترس از برادر به دلیل ارتباط با یک پسر، شیوه: سقوط از پشت بام خانه، منجر به مرگ/ رکنا
– آبان
۱۱ آبان، دختر ۱۵ ساله در اصفهان، علت: نامعلوم، شیوه: اقدام به سقوط از پل هوایی، نجات یافت/ ایمنا
– آذر
۱۴ آذر، دختر نوجوان، علت: نامعلوم، شیوه: سقوط به زیر قطار، منجر به مرگ/ ایمنا
۱۴ آذر، دختر نوجوان. به همراه دوستش، علت: نامعلوم، شیوه: سقوط به زیر قطار، منجر به مرگ/ ایمنا
۱۶ آذر، دختر ۱۳ ساله در لواسان استان تهران، علت: نامعلوم، شیوه: سقوط از پل عابر، نجات یافت/ رکنا
– دی
۲۲ دی، دختر ۱۵ ساله در کهگیلویه و بویراحمد، علت: کودک مادری، شیوه: خودسوزی، منجر به مرگ/ ایمنا
– بهمن
سه بهمن، دو دختر دانشآموز در شهرستان دورود در لرستان، علت: اخراج از مدرسه، شیوه: خوردن قرص برنج، منجر به مرگ/ رکنا
سه بهمن، دختر ۱۵ ساله در تهران، علت: اعتیاد پدر، شیوه: خوردن قرص برنج، منجر به مرگ/ رکنا
۱۴ بهمن، دختر ۱۵ ساله در گیلان، علت: نامعلوم: شیوه: اقدام به سقوط از پل هوایی، نجات یافت/ رکنا
– اسفند
دو دختر ۱۴ ساله و همکلاسی در جوانرود، کرمانشاه، علت: نامعلوم، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ رکنا
– سال ۱۳۹۹
– خرداد
۳ خرداد، دختر ۱۷ ساله در سقز در استان کردستان، علت: چند روز پیش از ازدواج و فقر خانواده، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ رکنا
پسر ۱۱ ساله در کرمانشاه، علت: فقر، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ اعتماد
دختر ۱۳ ساله در کرمان، علت: ازدواج اجباری، شیوه: خوردن قرص، نجات یافت/ رکنا
پسر ۹ ساله در کرمانشاه، علت: فقر و اعتیاد پدر، شیوه: قرص متادون، منجر به مرگ/ رکنا
– تیر
دختر ۱۷ ساله در سرخس در استان خراسان رضوی، علت کودک مادری و کودک همسری، شیوه: خوردن مواد مخدر، منجر به مرگ، رکنا
دختر ۱۳ ساله در یکی از روستاهای ایلام، علت: فقر، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ اعتماد
– مرداد
۱۵ مرداد، دختر ۱۷ ساله در خمام استان گیلان، علت: نامعلوم، شیوه: اقدام به سقوط از پل غیرهمسطح، نجات یافت/ رکنا
۱۷ مرداد، دختر ۱۷ ساله در تهران، علت: معلوم، شیوه: سقوط از طبقه سوم، منجر به مرگ، رکنا
دو دختر ۱۴ و ۱۵ ساله همزمان در بابلسر در استان مازندران، علت: اختلافات خانوادگی، شیوه: خوردن قرص برنج، منجر به مرگ، رکنا
– شهریور
۱۱ شهریور، دختر ۱۷ ساله در آبادان در استان خوزستان، علت: نامعلوم، شیوه: سقوط از طبقه چهارم، منجر به مرگ، رکنا
۱۲ شهریور، دختر ۱۵ ساله در کرمانشاه، اقدام به سقوط از ارتفاع، نجات یافت/ رکنا
۱۳ شهریور، دختر ۱۴ ساله در سنندج استان کردستان، علت: نامعلوم، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ، رکنا
سه دختر ۸، ۹ و ۱۲ ساله همزمان در آستانه اشرفیه در استان گیلان، علت: در بازی، شیوه: خوردن قرص برنج، منجر به مرگ، رکنا
– مهر
دختر ۱۶ ساله در رباط کریم در استان تهران، علت: اختلاف با پدر و نامزد، شیوه: خوردن قرص برنج، منجر به مرگ، رکنا
۵ مهر، دختر ۱۷ ساله در کوهدشت لرستان، علت: قبول نشدن در کنکور، شیوه: سقوط از طبقه چهارم، منجر به مرگ، رکنا
۱۰ مهر، دختر ۱۳ ساله در تهران، علت: بازی نهنگ آبی، شیوه: حلقآویز کردن با شال گردن، منجر به مرگ، رکنا
دختر ۱۰ ساله در ری استان تهران، علت: نامعلوم، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ، رکنا
پسر ۱۶ ساله در یکی از روستاهای اردبیل، علت: نامعلوم، شیوه: شلیک گلوله، منجر به مرگ، رکنا
دختر ۱۳ ساله در ارومیه در استان آذربایجان غربی، علت: نداشتن تبلت، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ، رکنا
دختر ۱۵ ساله در نیشابور در استان خراسان رضوی، علت: اختلافات خانوادگی، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ، رکنا
دختر ۱۷ ساله در نیشابور استان خراسان رضوی (همزمان با دختر ۱۵ ساله)، علت: اختلافات خانوادگی، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ، رکنا
پسر ۱۱ ساله در بوشهر، استان خوزستان، علت: نداشتن تجهیزات آموزش مجازی، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ ایمنا
پسر ۱۶ ساله در استان بوشهر در استان خوزستان، علت: فقر، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ رکنا
دختر ۱۶ ساله در بوشهر، استان خوزستان، علت: نامعلوم، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ ایمنا
پسر ۱۱ ساله در همدان، علت: بازی مومو، شیوه: نامعلوم، منجر به مرگ/ ایمنا
– آبان
۲۲ آبان، دختر ۱۵ ساله در رامهرمز خوزستان، علت: نامعلوم، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ ایمنا
۵ خودکشی مشابه با دختر ۱۵ ساله در رامهرمز خوزستان/ ایمنا
– آذر
دختر ۸ ساله در بندعباس در استان هرمزگان با مشارکت دوست ۱۲ ساله، علت: بازی خودکشی، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ رکنا
۸ آذر، دختر ۱۵ ساله در خراسان رضوی، علت: افسردگی، شیوه: حلقآویز کردن خود در بهزیستی، منجر به مرگ/ خراسان
۲۰ آذر، دختر ۱۴ ساله در یکی از روستاهای ارومیه در آذربایجان غربی، علت: کودکهمسری و اختلاف با شوهر، شیوه: خودسوزی، منجر به مرگ/ شهروند
۲۲ آذر، پسر ۱۲ ساله در تهران، علت: یادداشتی نوشته که از زندگی خسته شده، شیوه: شلیک با اسلحه کلت، منجر به مرگ/ ایمنا
۲۲ آذر، پسر ۱۶ ساله در تهران، علت: بازی مومو، شیوه: سقوط از طبقه پنجم، منجر به مرگ/ رکنا
۲۲ آذر دختر ۱۶ ساله در ارومیه در آذربایجان غربی، علت: اختلافات خانوادگی، شیوه: خودسوزی، منجر به مرگ/ رکنا
۲۲ آذر، دختر ۱۵ ساله در رامهرمز خوزستان، علت: فقر برای تامین تلفن هوشمند برای ادامه تحصیل و مخالفت خانواده با او، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ اعتماد
۲۲ آذر، پسر ۱۷ ساله در روستاهای آبادان در خوزستان، علت: نامعلوم، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ رکنا
۲۴ آذر، پسر نوجوان در آبادان در استان خوزستان، علت: نامعلوم، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ رکنا
۲۵ آذر، پسر ۱۴ ساله در مشهد در خراسان رضوی: نامعلوم، علت: نامعلوم، شیوه: سقوط از برج، منجر به مرگ/ رکنا
۲۶ آذر، دختر ۱۷ ساله در رامهرمز خوزستان، علت: نامعلوم، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ ایمنا
دختر ۱۶ ساله در تهران، علت: نامعلوم، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ رکنا
– بهمن
۵ بهمن، دختر ۱۳ ساله در گچساران در استان کهگیلویه و بویر احمد، علت: نامعلوم، شیوه: سقوط از پل هوایی، نجات یافت/ رکنا
۶ بهمن، دو دختر نوجوان همزمان در دزفول در استان خوزستان، علت: مشکلات خانوادگی، شیوه: قرص برنج، منجر به مرگ/ رکنا
۱۳ بهمن، پسر ۱۴ ساله در ماهشهر در استان خوزستان، علت: فقر، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ رکنا
دختر ۱۳ ساله در دیشموک در استان کهگیلویه و بویر احمد، علت: دعوا با برادر، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ رکنا
پسر ۱۶ ساله در دیشموک در استان کهگیلویه و بویر احمد، علت: نامعلوم، شیوه: شلیک گلوله به سر، منجر به مرگ/ رکنا
۱۷ بهمن، نوجوان ۱۵ ساله در مسجد سلیمان در استان خوزستان، علت: نامعلوم، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ رکنا
– اسفند
دختر نوجوان در تهران، علت: اختلالات جنسی و مشکلاتی در این زمینه، شیوه: اقدام به سقوط از پل، نجات پیدا کرد/ رکنا
دختر ۱۵ ساله در تهران، علت: کودک همسری و تهدید به انتشار تصاویر خصوصی، شیوه: سقوط از طبقه چهارم خانه، منجر به مرگ/ رکنا
دختر ۱۶ ساله در هرمزگان، علت: نامعلوم، شیوه: نامعلوم، منجر به مرگ، رکنا
خودکشی همزمان سه دختر نوجوان در دهدشت در کهگیلویه و بویراحمد، علت: نامعلوم، شیوه: سقوط از طبقه سوم، نجات یافت/ رکنا
– سال ۱۴۰۰
– فروردین
دختر ۱۵ ساله در هرمزگان، علت: نامعلوم، شیوه: نامعلوم، منجر به مرگ/ رکنا
دختر ۱۵ ساله در تایباد در استان خراسان رضوی، علت: کودک همسری، شیوه: خوردن قرص برنج، منجر به مرگ/ رکنا
دختر ۱۲ ساله در آبادان در استان خوزستان، علت: نامعلوم، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ رکنا
۲۲ فروردین، دختر ۱۲ ساله در تهران، علت: نامعلوم، شیوه: حلقآویز کردن با بند حوله، منجر به مرگ/ رکنا
۲۶ فروردین، دختر ۱۶ ساله در تهران، علت: نامعلوم، شیوه: سقوط ار ارتفاع، منجر به مرگ/ رکنا
– اردیبهشت
۱۱ اردیبهشت، پسر ۱۶ ساله در آبادان در استان خوزستان، علت: نامعلوم، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ رکنا
– خرداد
اول خرداد، دختر ۱۶ ساله در تهران، علت: اختلاف با پسر مورد علاقه، شیوه: سقوط از طبقه دوم خانه، منجر به مرگ/ رکنا
دختر ۱۵ ساله در پیرانشهر در استان آذربایجان غربی، علت: نامعلوم، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ رکنا
پسر ۱۷ ساله در آبادان در استان خوزستان، شیوه: حلقآویز کردن، علت: نامعلوم، منجر به مرگ/ رکنا
– تیر
۲۵ تیر، پسر ۱۶ ساله در آبادان، استان خوزستان، علت: نامعلوم، شیوه: زدن رگ، نجات پیدا کرد/ رکنا
– مرداد
۵ دانشآموز دختر در رامهرمز استان خوزستان، علت: نداشتن گوشی و تبلت برای آموزش مجازی، شیوه: نامعلوم، منجر به مرگ/ رکنا
– شهریور
دختر ۱۷ ساله در مشهد خراسان رضوی، کودک همسر، علت: اعتیاد پدر و ازدواج اجباری، شیوه: اقدام به رفتن زیر ماشینها عبوری، نجات پیدا کرد/ رکنا
پسر ۱۶ ساله در شیراز استان فارس، علت: مشاجره با برادر و قتل زن برادر، شیوه: شلیک گلوله به سر، منجر به مرگ/ رکنا
دختر ۱۶ ساله در سنندج، استان کرمانشاه، علت: کودک همسری، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ اعتماد
– مهر
۳ مهر، دختر ۱۳ ساله در سنندج کردستان، علت: ممانعت پدر از ادامه تحصیل، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ رکنا
پسر ۱۷ ساله در یزد، علت: نامعلوم، شیوه: خوکشی رو ریل قطار، نجات یافت/ رکنا
– آبان
۷ آبان، دختر ۱۶ ساله در خرمشهر استان خوزستان، علت: کودک همسری، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ رکنا
۱۲ آبان، دختر ۱۴ ساله در خرمشهر استان خوزستان، علت: مشکلات خانوادگی، شیوه: اقدام به سقوط از پل هوایی، نجات پیدا کرد/ رکنا
۲۷ آبان، دختر ۱۵ ساله در تهران، علت: اختلاف با مادر درباره ارتباط با یک پسر، شیوه: سقوط از طبقه سوم خانه، منجر به مرگ/ رکنا
۲۸ آبان، پسر ۱۶ ساله کولبر در پاوه کردستان، علت: توقیف قاطرها و بار او، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ رکنا
۳۰ آبان، دختر ۱۴ ساله در تهران، علت: نامعلوم، شیوه: سقوط از پشتبام، منجر به مرگ/ رکنا
– آذر
۲ آذر، دختر ۱۷ ساله در آبادان، خوزستان، شیوه: اقدام به سقوط از طبقه چهارم پاساژ، علت: اختلافات خانوادگی، نجات یافت/ رکنا
– دی
۱۵ دی، دختر ۱۵ ساله، در تهران، شیوه: سقوط از طبقه سوم ساختمان، مشاجره پدر با او در مورد ارتباطش با یک پسر، منجر به مرگ/ رکنا
– اسفند
۵ اسفند، دختر ۱۳ ساله، در مشهد، خراسان رضوی، علت: مشکلات خانوادگی، شیوه: سقوط از طبقه یازدهم، منجر به مرگ/ رویداد ۲۴
– سال ۱۴۰۱
– فروردین
۳۰ فروردین، دختر ۱۵ ساله در کرمانشاه، شیوه: سقوط از پل عابر پیاده، علت: اختلافات خانوادگی، نجات پیدا کرد/ رکنا
– اردیبهشت
۲ اردیبهشت، پسر ۱۷ ساله، در شهرستان پهره در سیستان و بلوچستان، علت: مشکلات خانوادگی، شیوه: خوردن قرص، منجر به مرگ
۸ اردیبهشت، پسر ۱۷ ساله، در یکی از روستاهای سیستان و بلوچستان، علت: مشکلات خانوادگی، شیوه: نامعلوم، منجر به مرگ
۱۳ اردیبهشت، دختر ۱۷ ساله، مکان: نامعلوم، شیوه: سقوط از ارتفاع، علت: نامعلوم، منجر به مرگ/ رکنا
۱۳ اردیبهشت، دختر ۱۷ ساله، کودک همسر و کودک مادر، مکان: روستاهای کرمانشاه، شیوه: خوسوزی، علت: مشکلات خانوادگی، منجر به مرگ
۱۶ اردیبهشت، پسر ۱۶ ساله در معمولان لرستان، علت: اختلافات خانوادگی، شیوه: سقوط از ارتفاع، نجات پیدا کرد/ رکنا
۱۹ اردیبهشت، پسر ۱۵ ساله در یکی از روستاهای بنت در سیستان و بلوچستان، علت: مشکلات عاطفی و خانوادگی، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ
– خرداد
۴ خرداد، دختر ۱۷ ساله در کردستان، علت: مشکلات روحی و روانی، شیوه: سقوط از ساختمان، منجر به مرگ/ رکنا
۱۳ خرداد، دختر ۱۷ ساله در تهران، علت: مشکلات درسی، شیوه: خفگی با روسری، منجر به مرگ/ رکنا
دختر ۱۷ ساله در مشهد در خراسان رضوی، علت: مورد تعرض قرار گرفتن، شیوه: خوردن قرص، نجات پیدا کرد/ خراسان
– شهریور
۶ شهریور، مدیر آموزش و پرورش نیشابور: طی یک سال گذشته ۱۹ مورد اقدام به خودکشی ناموفق در بین دانشآموزان نیشابور در استان خراسان رضوی ثبت شد. هیچ کدام منجر به فوت نشد و پنج مورد آن مربوط به مسائل خانوادگی و مابقی به صورت نمایشی و برای گرفتن امتیاز بوده. بیشتر اینموارد در مقطع تحصیلی متوسطه اول و دوم بوده است./ رکنا
۶ شهریور، پسر ۱۶ ساله در آبادان در استان خوزستان، علت: مشکلات خانوادگی، شیوه: شلیک با اسلحه کلت، منجر به مرگ/ رکنا
– مهر
۲۵ مهر، پسر نوجوان در اردبیل، علت: نامعلوم، شیوه: نامعلوم، نجات پیدا کرد/ رویداد ۲۴
– آبان
۱۵ آبان، دختر ۱۳ ساله در مهرشهر در استان البرز، شیوه: سقوط از طبقه پنجم، علت: نامعلوم، منجر به مرگ/ رکنا
– آذر
پسر ۱۶ ساله، در خوی در استان آذربایجان غربی، علت: مشکلات خانوادگی، شیوه: شلیک با اسلحه شکاری، منجر به مرگ/ رکنا
پسر ۱۶ ساله، در جلفا در آذربایجان شرقی، شیوه: نامعلوم، علت: نامعلوم، منجر به مرگ/ رکنا
۱۳ آذر، دختر ۱۵ ساله در تبریز، آذربایجان شرقی، علت: مشکلات خانوادگی، شیوه: پرتاپ از طبقه هفتم، منجر به مرگ/ رکنا
– دی
۳ دی، پسر ۱۷ ساله در ماهشهر در خوزستان، علت: نامعلوم، شیوه: سقوط از ارتفاع، منجر به مرگ/ رکنا
۴ دی، دختر ۱۷ ساله در اهواز در خوزستان، علت: نامعلوم، شیوه: سقوط از ارتفاع، منجر به مرگ/ رکنا
– بهمن
دختر ۱۵ ساله، در سنندج استان کرمانشاه، شیوه: اقدام به سقوط از پل هوایی، علت: نامعلوم، نجات پیدا کرد
دختر ۱۵ ساله همراه با همکلاسیاش، در سنندج استان کرمانشاه، شیوه: اقدام به سقوط از پل هوایی، علت: نامعلوم، نجات پیدا کرد
– اسفند
دختر ۱۶ ساله در مشهد خراسان رضوی، علت: مشکلات خانوادگی، شیوه: اقدام به سقوط از پل هوایی، نجات پیدا کرد/ خراسان
دختر ۱۶ ساله در مشهد خراسان رضوی، اقدام به خودکشی همراه با دوستش، علت: مشکلات خانوادگی، شیوه: اقدام به سقوط از پل هوایی، نجات پیدا کرد/ خراسان
-سال ۱۴۰۲
– فروردین
۱۷ فروردین، دختر ۱۲ ساله، در تهران، شیوه: حلقآویز کردن در مقابل برادر ۴ ساله، علت: اختلاف با نامادری، منجر به مرگ/ ایران
۲۹ فروردین، دختر ۱۶ ساله، در یکی از روستاهای دیواندره در استان کردستان، علت: نامعلوم، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ اعتماد
– خرداد
پسر ۱۶ در تهران، شیوه: حلقآویز کردن، علت: اعتیاد و بدرفتاریهای پدر، نجات پیدا کرد، منبع: رکنا
۱۱ خرداد، دختر، ۱۵ ساله در کرمانشاه، علت: ازدواج اجباری، شیوه: شلیک گلوله با اسلحه شکاری پدر، منجر به مرگ
۱۲ خرداد، دختر ۱۰ ساله در تهران، شیوه: سقوط از پنجره خانه، علت: نامعلوم، منجر به مرگ/ رکنا
– تیر
پسر ۱۶ ساله در نسیمشهر در استان تهران، شیوه: سقوط از پل هوایی، علت: نامعلوم، نجات پیدا کرد/ رکنا
– مرداد
دختر ۱۷ ساله در رشت در استان گیلان، شیوه: اقدام به سقوط از پل هوایی، علت: اختلافات خانوادگی، نجات پیدا کرد/ رکنا
دختر ۱۶ ساله، شهر: نامعلوم، شیوه: خوردن جرمگیر، علت: ازدواج اجباری، نجات پیدا کرد/ ایران
– مهر
۴ مهر، دختری ۱۶ ساله، تهران، علت: احتمال بیماری اعصاب و روان، شیوه: سقوط از طبقه دوم خانه، منجر به مرگ/ رکنا
اوایل مهر، پسر ۱۷ ساله، آبدانان در استان ایلام، شیوه: حلقآویز کردن، علت: نامعلوم، منجر به مرگ/ اعتماد
خودکشی پسر ۱۵ ساله در اهواز استان خوزستان (برادر شوهر مونا حیدری)، علت: برخی میگویند عذاب وجدان از قتل عروس و برخی میگویند اختلاف با پدر بر سر نخریدن ماشین، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ اعتماد
اواخر مهر، باران دختر نوجوان، آبدانان در استان ایلام، شیوه: حلقآویز کردن، علت: نامعلوم، منجر به مرگ/ اعتماد
– آبان
دخترعموی باران، آبدانان در استان ایلام، شیوه: حلقآویز کردن در روز چهلم باران، علت: نامعلوم، منجر به مرگ/ اعتماد
اول آبان، حمیده دختر نوجوان، یکی از روستاهای شبستر در استان آذربایجان شرقی، شیوه: قرص برنج، علت: نامعلوم، منجر به مرگ
اول آبان، زهرا دختر نوجوان، یکی از روستاهای شبستر در استان آذربایجان شرقی، شیوه: قرص برنج، علت: نامعلوم، منجر به مرگ
اول آبان، دختر ۱۵ ساله، بابلسر در استان مازندران، علت: نامعلوم، شیوه: سقوط از پل هوایی، نجات پیدا کرد/ رکنا
دختر نوجوان، در تهران، شیوه: سقوط از طبقه هشتم خانه در اتوبان نواب، علت: نامعلوم، منجر به مرگ/ رکنا
۱۴ آبان، دختر ۱۷ ساله، تهران، شیوه: سقوط از بالکن خانه، علت: «خسته شدن از زندگی»، منجر به مرگ/ همشهریآنلاین
۲۳ آبان، پسر نوجوان، تهران، شیوه: سقوط از طبقه سوم مدرسه، علت: نامعلوم، منجر به مرگ/ رکنا
– آذر
اوایل آذر، دختر ۱۷ ساله، در استان ایلام، شیوه: حلقآویز کردن، علت: نامعلوم، منجر به مرگ/ اعتماد
اواسط آذر، دختری در تهران، ۱۷ ساله، علت: تعرض پدر از ۱۰ تا ۱۷ سالگی، شیوه: قرص برنج، نجات پیدا کرده/ اعتماد
دختر ۱۴ ساله در تهران، علت: اعتیاد پدر، بدگمانی، کتک زدن و ترک خانه توسط مادر، شیوه: سقوط از ساختمان، نجات پیدا کرده/ رکنا
دختر نوجوان در استان تهران، علت: نامعلوم: شیوه: سقوط از بالای یک صخره مرتفع در پارک کوهستان فیروزکوه، نجات پیدا کرده/ رکنا
۱۸ آذر، پسر ۱۷ ساله در شیراز، استان فارس، شیوه: اقدام به سقوط از یک مجتمع، علت: نامعلوم، نجات پیدا کرد/ حادثه ۲۴
۱۹ آذر، پسر ۱۶ ساله، مشهد خراسان رضوی، شیوه: حلقآویز کردن، علت: نامعلوم، منجر به مرگ
۲۰ آذر، پسر ۱۷ ساله، پس از بازگشت از مدرسه در تهران، شیوه: سقوط از طبقه ۴ خانه، علت: نامعلوم، منجر به مرگ/ رکنا
– دی
اول دی، دختر ۱۶ ساله، اهواز در خوزستان، شیوه: غرق شدگی، علت: نامعلوم، نجات پیدا کرد/ رکنا
۱۶ دی، دختر ۱۶ ساله ، محلات در استان مرکزی، علت: نامعلوم، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ/ اعتماد
اواسط دی، دختر نوجوان، یکی از شهرستانهای کهگیلویه و بویراحمد، شیوه: حلقآویز کردن، علت: مخالفت با ازدواج اجباری، منجر به مرگ
۱۷ دی، پسر ۱۱ ساله، تهران، شیوه: حلقآویز کردن با روسری زنانه، علت: نامعلوم. منجر به مرگ/ جامجم
۱۹ دی، دختر ۱۲ ساله، یاسوج در استان کهگیلویه و بویر احمد، شیوه: مصرف قرص، علت: جدایی پدر و مادر و خطع نخاع پدر، منجر به مرگ/ اعتماد
۲۰ دی، پسر ۱۲ ساله در تهران، شیوه: حلقآویز کردن، علت: تصمیم به طلاق والدین، منجر به مرگ/ رکنا
۲۳ دی، پسر ۱۳ ساله در یکی از شهرستانهای کهگیلویه، شیوه: حلقآویز کردن، علت: نامعلوم، منجر به مرگ/ ایلنا
اواخر دی، کودک-مادر ۱۷ ساله که در ۱۳ سالگی ازدواج کرده بود، یکی از روستاهای استان کهگیلویه، علت: فرزند معلول و هزینههای بالای درمانش، شیوه: خودسوزی، منجر به مرگ/ رکنا
۲۶ دی، دختر ۱۳ ساله، تهران، شیوه: سقوط از روی پل عابر، علت: نامعلوم، نجات پیدا کرد/ رکنا
– بهمن
۳ بهمن، دختر ۱۴ ساله، سنندج در استان کردستان، دلیل: نامعلوم، شیوه: حلقآویز کردن، منجر به مرگ
۳ بهمن، دختر ۱۶ ساله در مشهد، خراسان رضوی، شیوه: سقوط از پنجره، علت: افسردگی، منجر به مرگ/ خراسان
۴ بهمن، دختر ۱۷ ساله، در توابع پیرانشهر در آذربایجان غربی، دلیل: مشکلات اجتماعی، شیوه: نامعلوم، منجر به مرگ
۵ بهمن، دختر ۱۵ ساله، مهاباد در استان آذربایجان غربی، دلیل: مشکلات خانوادگی، شیوه: سقوط از طبقه پنجم یک آپارتمان، منجر به مرگ
۷ بهمن، دختر ۱۷ ساله در آبادان در استان خوزستان، شیوه: غرق شدگی در رودخانه بهمنشیر، علت: نامعلوم، نجات پیدا کرد/ رکنا
۱۰ بهمن، پسر ۱۴ ساله در آبادان، خوزستان، شیوه: حلق آویز کردن، علت: نامعلوم، نجات یافت (کما)، رکنا
۱۹ بهمن، پسر ۱۱ ساله، یاسوج کهگیلویه و بویراحمد، شیوه: حلقآویز کردن، علت: نامعلوم، منجر به مرگ، رکنا
– اسفند
۲ اسفند، پسر ۱۵ ساله، زنجان، علت: مشکلات روحی، شیوه: سقوط از پل عابر، نجات یافت، رکنا
سالانه ۷۰۰ هزار خودکشی
سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است که سالانه بیش از ۷۰۰ هزار نفر بر اثر خودکشی جان خود را از دست می دهند؛ هر ۴۰ ثانیه یک نفر. انجمن بینالمللی پیشگیری از خودکشی هم اعلام کرده است که بیش از نیمی (۵۸%) از تمام مرگهای ناشی از خودکشی قبل از ۵۰ سالگی رخ میدهد؛ «اقدام به خودکشی قبلی قویترین عامل خطر مرگ بر اثر خودکشی است». این گزارش خودکشی را چهارمین عامل مرگ و میر در بین ۱۵ تا ۲۹ سالهها در جهان میداند: «خودکشی در تمام مناطق جهان رخ می دهد، با این حال، بیش از سه چهارم (۷۷٪) از خودکشی های جهانی در سال ۲۰۱۹ در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ داده است.
شهریور امسال، حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در یکی از نشستهای انجمن روانشناسی ایران گفته بود که «بر اساس آمارهای رسمی، سال ۹۶ در ایران حدود ۴ هزار و ۶۲۵ فوتی ناشی از اقدام به خودکشی ثبت رسمی شد. در سال ۱۴۰۰ اما تعداد این فوتیها به ۶ هزار و ۲۴۴ نفر رسید. آمار خودکشی در سال ۱۴۰۱ محرمانه است، اما میتوانم بگویم که تعداد آنها بیشتر شد. به طور کلی روند فوتیهای ناشی از اقدام به خودکشی در کشور افزایشی است».
دی ماه امسال اما حمید پیروی، نایب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران در مورد نرخ خودکشی در سال ۱۴۰۱ گفت که به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ۷.۴ نفر خودکشی منجر به فوت در کشور رخ داده است؛ «یعنی بیش از ۶ هزار نفر. حدود ۱۲۰ هزار نفر هم اقدام به خودکشی داشتند که در سامانه وزارت بهداشت ثبت رسمی شده است». او به تجارت نیوز گفته بود: «۲۰ برابر کسانی که اقدام به خودکشی کردهاند هم افکار خودکشی داریم. از سوی دیگر با هر مرگ ناشی از خودکشی، در میان بازماندگان، دوستان، آشنایان و کسانی که در جریان خبر قرار میگیرند، ۱۳۵ تا ۱۸۰ نفر تحت تاثیر مشکلات روانی قرار میگیرند».
پیروی همچنین گفته است: «مداخله در خودکشی روشهای مختلفی دارد. پیشگیری از خودکشی هم یک نوع مداخله است. از جمله اقدامات در این حوزه میتوان به این موارد اشاره کرد: ارائه خدمات مشاوره به خانوادهها، شناسایی مشکلات اقتصادی و اجتماعی خانوادهها و حمایت از آنها از طریق سازمانهای حمایتی و NGOها» در روانشناسی QPR را داریم. این یک پروتکل جهانی است که برای آن معادل فارسی «بتا» را انتخاب کردهایم. یعنی «بپرس»، «ترغیب کن» و «ارجاع بده». میتوان به خانوادهها، معلمان و… آموزش «بتا» داد. ما باید نشانههای خودکشی را بشناسیم. لازم باشد درباره آن حرف بزنیم. اگر کسی نشانههای خودکشی را داشت، او را به دریافت خدمات تخصصی ترغیب کنیم و ارجاع دهیم.
اعتماد هم در گزارشی خبر داده است که تازهترین گزارش «شاخصهای عدالت اجتماعی» در سال ۱۴۰۰ نشان میدهد که ظرف ۱۰ سال بیش از ۴۰ هزار مرگ ناشی از خودکشی توسط نیروی انتظامی ثبت و ضبط شده است. این رقم بیش از دو برابر کل آمار قتل در دهه ۱۳۹۰ است که کمتر از ۲۰ هزار نفر گزارش شده است.
در خرداد سال ۱۳۹۹، معاون پزشکی و آزمایشگاهی سازمان پزشکی قانونی کشور آمار خودکشی در سال ۹۸ را پنج هزار و ۱۴۳ نفر اعلام کرد: «در مقایسه با سال ۹۷، ۰.۸ درصد رشد داشته است. از این تعداد هزار و ۵۱۷ مورد خودکشی مربوط به زنان و مابقی (سه هزار و ۶۲۶) مورد مربوط به مردان بود. از نظر جمعیت بیشترین آمار خودکشی مربوط به استانهای کهگیلویه و بویراحمد، ایلام و کرمانشاه و کمترین مربوط به خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستانوبلوچستان بوده است. همچنین متداولترین روش در خودکشی حلقآویز کردن و بعد از آن استفاده از سموم بود. نکته قابل توجه اینکه بیشترین متوفیان ناشی از خودکشی بین ۳۰ تا ۳۹ سال و سپس ۱۸ تا ۲۴ سال داشتند».
یک پژوهش: ۲۵۰ مورد در سال
سال ۹۹، نتایج پژوهشی از سوی انجمن دفاع از حقوق کودک نیز در رسانهها منتشر و به نقل از این پژوهش نوشته شد که «هیچ گونه آمار رسمی و روشنی از تعداد خودکشی کودکان در کشور وجود ندارد، اما بررسیهای این NGO از خودکشی بیش از ۲۵۰ کودک طی سالهای ۹۰ تا ۹۹ حکایت دارد. این در حالی است که این آمار تنها تعداد خودکشیهایی است که رسانهای شده و عدد واقعی بیش از اینهاست».
جزئیات دیگری هم از این پژوهش منتشر شده است: «۴۸ درصد از خودکشیهای رسانهایشده طی این ۱۰ سال مربوط به پسران و ۵۲ درصد هم مربوط به دختران بوده است. حلقآویز شدن ۴۰ درصد، پریدن از ارتفاع ۳۸ درصد، مصرف قرص ۱۲ درصد و ۱۰ درصد دیگر هم روشهای نامشخص خودکشی در این ۱۰ سال را نشان میدهد. ۴۵ درصد از خودکشیها مربوط به بازه سنی ۹ تا ۱۴ سال و ۵۵ درصد دیگر مربوط به بازه سنی ۱۵ تا ۱۸ سال بوده است. علل این خودکشیها هم به نوبه خود قابل توجه است. فقر هشت درصد، مشکلات آموزشی ۲۶ درصد، درگیری با خانواده ۲۸ درصد، روابط عاطفی پنج درصد، تجاوز هشت درصد، تحت تاثیر فیلم و ویدئو پنج درصد و همچنین ۲۰ درصد از خودکشیها به خاطر ازدواج اجباری بوده است. همچنین شهرهای تهران، اصفهان و همدان بیشترین آمار خودکشی را داشتهاند».
* این گزارش را رسانه خبری امتداد در تلگرام مننتشر کرده و به دلیل اهمیت آن در انگاره بازنشر شدهاست.